Europejski rynek pracy stwarza możliwość znalezienia zatrudnienia właściwie w każdym zawodzie. Praktycznie każdy sektor gospodarki wymaga dodatkowych pracowników. Podjęcie legalnej pracy nie powinno stanowić problemu dla nikogo. Dlaczego więc wciąż tak wiele osób rezygnuje z legalnego zatrudnienia na rzecz pracy „na czarno”? Ten rodzaj zatrudnienia, jak sugeruje nazwa, nie jest kontrolowany przez organy państwowe. Pracodawca zatrudnia pracownika bez podpisania z nim umowy o pracę i nie wysyła go na szkolenia BHP oraz badania lekarskie. W takim miejscu pracy nie istnieje ewidencja oraz inna dokumentacja pracownicza, a to może stanowić źródło poważnych problemów.
Obecnie wielu wyjeżdżających za granicę Polaków zamierza pracować właśnie w taki sposób. Często wydaje się im, że zarobią w ten sposób znacznie więcej, ponieważ ominą płacenie należnych podatków. Czy jednak praca na czarno rzeczywiście jest tak zyskowna, jak sądzą? Nielegalni pracownicy często nie są świadomi jakie ryzyko niesie ze sobą praca w szarej strefie.
Dlaczego pracodawcy decydują się zatrudniać pracowników na czarno?
Pracodawcy szukają oszczędności i robią to często kosztem pracownika oraz wbrew prawu. Takie rozwiązanie przynosić może korzyść finansową dla obydwu stron, więc jest bardzo popularne. Osoby zatrudnione otrzymują wyższe wynagrodzenia, a firma oszczędza sporą ilość gotówki. Jest to sprytna metoda, gdyż pozwala przedsiębiorstwu uniknąć płacenia świadczeń na rzecz państwa. Wielu firmom opłaca się legalnie zatrudniać tylko niewielką ilość osób, a reszta najmowana jest na czarno. Dzięki temu nie tracą one statusu małego przedsiębiorstwa i mogą balansować na granicy prawa. Głównym przegranym takiego układu jest zawsze pracownik. Nie otrzymuje on żadnej gwarancji pracy, nie uzyskuje wynikających z pracy świadczeń, a w razie problemów zdrowotnych pozostaje bez opieki.
Konsekwencje pracy na czarno – na jakie problemy może natrafić pracownik?
Nierejestrowana praca posiada wiele wad, o których nie zawsze wiemy przed jej podjęciem. Nielegalnie zatrudnieni pracownicy nie posiadają praw do jakichkolwiek ubezpieczeń, a co więcej, mogą oni zostać zwolnieni w każdej chwili. Dłuższe zatrudnienie na takich zasadach sprawia, że nie mają oni także możliwości, aby w przyszłości otrzymać emeryturę. Pracę na czarno wybierają najczęściej robotnicy fizyczni, a w ich branżach wypadki i groźne kontuzje są na porządku dziennym. Gdy coś takiego się stanie, nie otrzymają oni niezbędnej pomocy lub będą musieli pokryć wysokie koszty leczenia. Gdyby tego było mało, osoby pracujące w szarej strefie nie zdają sobie także sprawy, że narażają się na konflikt z prawem. Każda z nich może mieć problemy z urzędem skarbowym, jeżeli nie wykaże osiąganych dochodów w zeznaniu rocznym.
Praca na czarno jest niebezpieczna również z innych powodów. Brak oficjalnej umowy między nami a naszym pracodawcą może być źródłem wyzysku i różnych nieprzyjemności. Ludzie pracujący bezprawnie traktowani są często jak niewolnicy i nierzadko są zmuszani do wyczerpującej fizycznie pracy, którą muszą wykonywać przez wiele godzin dziennie. Bywa, że w takich przypadkach nie są przestrzegane żadne normy BHP i pracownik nie może nigdzie się z tym zwrócić. Szczególnie niebezpiecznym zajęciem jest nielegalna praca poza granicami kraju. Istnieje tutaj duże prawdopodobieństwo bycia zwolnionym z dnia na dzień, a konsekwencją może być brak funduszy na powrót do kraju. Osoba, która nas zatrudnia może zmniejszyć ustalone wcześniej wynagrodzenie bez podania przyczyny albo co gorsza – wcale go nie wypłacić. W takiej sytuacji stajemy się zupełnie bezbronni, gdyż nie możemy się zwrócić o pomoc do odpowiednich organów. Praca w szarej strefie nie gwarantuje ochrony prawnej, więc pracownik musi polegać na uczciwości pracodawcy, a z nią bywa różnie!
Jak upewnić się, że praca, którą znaleźliśmy na pewno jest legalna?
Jeżeli pracodawca oferuje nam pisemną umowę, jest to znak, że znaleźliśmy legalne zatrudnienie. Jej zawarcie jest gwarancją bezpiecznej pracy, jednak zanim się na to zdecydujemy, powinniśmy dokładnie ją przeczytać. Nigdy nie wolno robić tego pochopnie, ponieważ w jej treści widnieć mogą zapisy, które nie będą dla nas korzystne. Jeśli którakolwiek część kontraktu jest dla nas niejasna, należy skonsultować ją z odpowiednią osobą. Istnieją instytucje, które pomogą nam w tym zupełnie za darmo.
Aby zyskać jeszcze większą pewność, że oferowana nam praca będzie bezpieczna, warto sprawdzić pracodawcę w Internecie. Należy koniecznie upewnić się czy dana firma działa legalnie, a dodatkowo można także zapoznać się z opiniami osób, które były w niej zatrudnione.