Język niemiecki w zawodzie opiekuna osoby starszej
Opiekunki osób starszych wjeżdżające do pracy w opiece w Niemczech, a także opiekunki poszukujące dopiero zleceń, napotykają często na swojej drodze barierę trudną do przerwania – barierę językową. Życzenia niemieckich rodzin co do znajomości języka przez opiekunkę, a także coraz większa konkurencja na rynku pracy w opiece w Niemczech powodują podwyższenie wymagań odnośnie umiejętności językowych.
Codziennie do agencji zgłaszają się kandydatki, pragnące podjąć pracę w opiece, które nie znają języka niemieckiego lub znają go zbyt słabo, by mogły zostać zatrudnione jako opiekunka osoby starszej w Niemczech (tzn. znają pojedyncze słowa, podstawowe zwroty). Aby podjąć pracę w Niemczech w opiece nad osobami starszymi poza bardzo ważnym warunkiem posiadania doświadczenia w opiece nad starszymi bądź schorowanymi osobami konieczna jest minimum komunikatywna znajomość języka niemieckiego.
Co oznacza sformułowanie „komunikatywna znajomość języka”?
Praca z osobami starszymi nie jest łatwym zadaniem. Przyszły opiekun musi właściwie przygotować się do wykonywania tego naprawdę odpowiedzialnego zawodu, co wiąże się przede wszystkim z opanowaniem języka niemieckiego przynajmniej w stopniu komunikatywnym. Jest to niezbędne, aby (zwłaszcza pierwszy) wyjazd nie zakończył się w krótkim czasie niepowodzeniem. Zazwyczaj bowiem podcina to skrzydła i zniechęca do kolejnych wyjazdów. Niestety są osoby, które myśląc o pracy za granicą w charakterze opiekuna, są tak zdesperowane (albo tak nieodpowiedzialne), że chcą wyjechać za wszelką cenę, nawet bez podstawowej znajomości języka obcego. Z doświadczenia wiemy, że zdarzają się oferty pracy, w których nie wymaga się od opiekuna dobrej znajomości języka (np. ze względu na bardzo zły stan zdrowia podopiecznego, z którym już nie można się porozumieć). Jednak dla własnego bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia, nawet jeśli oferta pracy nie jest zbyt wymagająca, to sam opiekun powinien od siebie wymagać zdecydowanie więcej. W pracy za granicą mogą przytrafić się różne sytuacje – trzeba pójść do apteki, zadzwonić po taksówkę czy wezwać pogotowie. Jak dobrze wykonać te i wiele innych czynności bez odpowiedniej znajomości języka niemieckiego?
Kandydaci na opiekunów/opiekunki często pytają, na jakim poziomie należy znać język niemiecki, aby otrzymać pracę. Aby uzyskać odpowiedź, należy zadać sobie wcześniej pytanie: „Czy czuję się na tyle silna/silny, aby porozmawiać z kimś po niemiecku przez telefon lub Skypeʼa ?”.
Jeżeli odpowiedź brzmi „tak”, jeśli rozumiem, co się do mnie mówi, być może nie odpowiem bezbłędnie gramatycznie, ale będę wiedzieć, o co mnie pytają, bo codziennie oglądam na przykład niemieckie filmy i rozumiem dialogi, zanim lektor przetłumaczy je na język polski – oznacza to, że jest dobrze i jest duża szansa na wyjazd do pracy.
Rzeczą najistotniejszą w nauce i opanowywaniu jakiegokolwiek języka jest komunikatywność. Komunikatywność to też najważniejsza cecha języka, ponieważ jest on narzędziem komunikacji, służy do wymiany informacji między nami – ludźmi.
Przyzwoita znajomość języka jest też w stanie sprawić, że praca opiekuna, w miarę zdobywania doświadczenia w samej opiece i doskonalenia umiejętności językowych, zacznie przynosić ogromną satysfakcję. Nie stanie się to jednak od razu i bez prawdziwego zaangażowania opiekuna w wykonywaną pracę.
Po co język niemiecki?
Niemożliwością jest już prawie znalezienie pracy w opiece dla kandydatki bez jakiejkolwiek znajomości języka niemieckiego. Trudno znaleźć też pracę w opiece dla opiekunek osób starszych z podstawowymi umiejętnościami językowymi. Pośrednictwa wymagają co najmniej komunikatywnego języka, lub też w nawiasie mówiąc takiego języka, „żeby się dogadać”.
Nie trzeba znać wszystkich struktur gramatycznych, nie trzeba znać wszystkich słów, żeby móc sformułować czytelny komunikat językowy i zrozumieć innych użytkowników języka. Nie mamy przez to zamiaru zniechęcać opiekunek osób starszych do pogłębiania swoich umiejętności językowych w języku niemieckim. Przeciwnie – im lepszy niemiecki, tym większe możliwości pracy, tym lepsze zarobki , większa swoboda psychiczna w obcym kraju i radość z pracy z osobami starszymi i opieki nad nimi. Co najmniej komunikatywny język jest wymagany w zawodzie opiekunki osób starszych i wystarczający do wykonywania dobrze pracy opiekunki.
Zakres umiejętności do opanowania
Każda praca polegająca na kontakcie z innymi ludźmi, tak również praca w opiece, jest niemożliwa bez umiejętności prowadzenia prostej rozmowy z innymi. Podczas pobytu w Niemczech każda opiekunka ma kontakt nie tylko z osobą podopieczną, ale też rodziną, lekarzem. W każdym z tych przypadków odpowiednia komunikacja jest bardzo ważna.
Zakres językowy umiejętności opiekunek dla osób starszych w Niemczech, to przede wszystkim słownictwo dotyczące opieki i pomocy w codziennym życiu, słownictwo dotyczące przedmiotów w domu, jedzenia, leczenia i opisywania choroby. Do pracy w opiece w Niemczech potrzebne są jednak nie tylko zwroty i słowa z danych zakresów. Żeby porozumieć się z podopiecznymi i ich rodzinami opiekunki osób starszych powinny znać słownictwo używane codziennie przez rodowitego Niemca. Nie są to trudne techniczne zwroty i filozoficzne słowa. To raczej zasób słów analogiczny do tego, jakim w Polsce opiekunki osób starszych komunikują się z bliskimi w domu i z innymi w sklepie, u lekarza itd.
Trudno zbudować listy słownictwa i struktur gramatycznych, które są konieczne. Potrzebne są słowa opisujące w miarę dokładnie świat zewnętrzny oraz w pewnym stopniu uczucia ludzkie, zwroty grzecznościowe, podstawowe czasowniki oddające codzienne czynności człowieka, zwroty potrzebne w sklepie, u lekarza, w domu i podstawowe konstrukcje gramatyczne, czas teraźniejszy, przeszły i przyszły.
Podsumowując: najważniejsze w opanowaniu języka przez opiekunkę osób starszych pracującą w Niemczech jest przełamanie pewnej granicy między znajomością pojedynczych zwrotów i słów a umiejętnością wyłapywania i rozumienia oraz komponowania już wyuczonych słów w zrozumiały dla innych komunikat językowy. Najważniejsza jest chęć zrozumienia innych i nauka słownictwa należącego do niemieckiej codzienności.
Osoby starsze lubią opowiadać o sobie oraz o swoim życiu. Są też ciekawe, jak wygląda Polska. Często są to osoby samotne, lubiące towarzystwo polskich opiekunek i chcące je lepiej poznać. Nie należy bać się rozmowy w obcym języku. Od konwersacji nikogo nie odstrasza fakt, że ktoś ma obcy akcent lub robi błędy gramatyczne – większość osób nie zwraca na nie uwagi. Nie należy bać się mówić ani karać siebie za to, że czegoś nie zrozumieliśmy lub odpowiedzieliśmy z błędem. Nie zrobimy postępu bez nieustannych prób. Do odważnych świat należy!
Warto się uczyć języka niemieckiego – ale jak to robić?
Wyjazd do pracy bez znajomości języka niemieckiego wiąże się z bardzo dużym stresem i zdecydowanie mniejszym komfortem pracy. Umiejętność porozumiewania się daje opiekunce pewność siebie i poczucie „poradzę sobie”. Stopień znajomości języka niemieckiego ma wpływ na wysokość wynagrodzenia. Rodziny bardzo doceniają osoby, które dobrze radzą sobie z językiem i to właśnie te osoby otrzymują najbardziej atrakcyjne wynagrodzenie. Co zrobić, by poprawić swoją znajomość języka niemieckiego?
Nauka języka to czynność, która wymaga poświęcenia czasu i samozaparcia. Każdy uczy się inaczej. Jednym przychodzi ono łatwiej, innym zabiera więcej czasu. Są różne sposoby nauki języka obcego. Można korzystać z kursów płatnych. Istnieje również możliwość uczestniczenia w kursach językowych refundowanych przez UE. Trzeba tylko poszukać w internecie takich kursów.
Wiele kandydatek uczy się też języka niemieckiego samodzielnie korzystając z materiałów powszechnie dostępnych na stronach www, bądź też z książek, słowników, rozmówek zakupionych w księgarniach językowych. Każdy musi znaleźć najlepszy, najbardziej efektywny dla siebie sposób nauki.
Nauka języka niemieckiego, wbrew pozorom, wcale nie jest aż taka trudna, za jaką zwykło się ją uważać. Na początku idealnie sprawdzą się karteczki ze słówkami w języku niemieckim, które naklejamy na przedmioty codziennego użytku. Ilekroć na te przedmioty patrzymy bądź z nich korzystamy, niejako „przy okazji” uczymy się ich nazw. Słuchanie radia, oglądanie telewizji, czytanie artykułów, książek, gazet, rozmawianie bądź pisanie SMS-ów czy e-maili to również doskonałe metody nauki języka niemieckiego – stosowane równocześnie przynoszą błyskawiczne efekty.